SPORDA ŞARTLANMA, MÜKEMMEL SPORCU OLMANIN YOLU:
1 Sporcu ve sporcu adayı kardeşlerimize yardımcı olabilmek maksadıyla, sporda şartlanma konusunu yazmaya karar verdim. Yazılması aslında çok zor olan, ama var olan bu konuyu yazabildiğim kadarıyla birkaç örnekle özetleyerek anlatacağım. PAVLOV’un klasikleşen, davranış biçimlerinin nasıl şekillendiğini araştıran ve bir hayvan deneyiyle ispatlamaya çalıştığı şartlanma teorisini bilirsiniz. Şartlanma ile bireyin bir etkiye otomatik olarak tepki vermesi sağlanmaktadır.
Bu davranışlar basit alışkanlıktır. Bazı psikologlar şartlanma ile geliştirilen alışkanlıklar ile öğrenmenin karşısında durmuştur. Ancak şu bir gerçektir ki, bazı beceriler sadece beceri hareketi sayılamazlar. Milli marş çalındığında bir insan duygulanabilir. Bu şartlanma ile geliştirilmiş bir alışkanlıktır. Ama araç süren birisi, hem aracı sürmekte, hem de trafik işaretlerini algılamaktadır.
Böylece insan, hem bir beceriyi ortaya koymakta, hem de bir yandan kendini kontrol etmektedir. İşte sporda şartlanma bu yönü ile önemlidir. Bir hedef için becerilerini sergileyen sporcu, diğer yandan kendisine yönelik etkilere otomatik tepkiler verebilmelidir.
Nefes alıp vermenin bile kuralının ve şeklinin olduğu sporda hiç bir şeyin o kadar basit olmadığı, bu tür bir şartlanmayı geliştirebilmenin işin ehli antrenörlerle mümkün olacağı bilinmelidir. Ülkemizde bu yönde eksiklikler olduğu acı bir gerçektir.
Ben, spordaki şartlanmayı antrenörlerimden öğrendiğim şekliyle aynen sizlere aktaracağım.
Bir uyarana, etkiye karşı, otomatik olarak tepki vermek, şartlanmadır. Buna bazıları refleks diyor. Burada dikkat edilmesi gereken konu, refleksin doğuştan ve öğrenilmiş olarak ikiye ayrılmasıdır. Öğrenilerek yapılan hareketler şartlı reflekstir. Ben bu şartlanmaya, sporda tam otomasyon diyorum. Önceden kaydedilen ve her zaman kullanıma hazır olan, verilerin zamanı geldiğinde, tam da yerinde kullanılması olarak açıklayabilirim. Sporda Şartlanma, Mükemmel Sporcu Olmanın Yolu:
2 Bir sporcunun, yaptığı spor ne olursa olsun, bu spor dalında dinlemek, gerekiyorsa not tutmak, sonraya bırakmamak, zamanı iyi kullanmak, tam prensip ve disiplinle uyumlu çalışmak… Kendine sıra gelene kadar çok iyi izlemek. Kafayı çalıştırmak, mümkün olduğu kadar çok zeki olmak.
Akıl ile antrenmanı birleştirmeyi hızlı öğrenmek, hızlı düşünmek. İyi bir dinleyici, iyi bir izleyici olmak. Gerektiğinde iyi aktaran olmak, anlayamadığını çekinmeden ama asla bıktırmadan sormak. “Neden yapamıyorum?” diyebilmek. Durmasını bilmek. Yerine göre hayır demesini bilmek. Burası çok önemli: SADECE KENDİ İŞİNE BAKMAK.
Daha iyi anlaşılması için, size sporda şartlanma ile ilgili bazı örnekler vereceğim. Bir boksör ayak hareketlerini mükemmele ulaştırmak için, çok özel yapılmış, uyduruk olmayan, kendi fiziğine, boyuna uygun ip dediğimiz aletle ip atlar. Bu ipler her boksöre özel yapılır. Sıradan değillerdir. Her yerde bulamazsınız. Hazır satılan iplerin hiç birisi işe yaramaz. Bu çalışmayı yaparken, önce yavaştan başlar. Tek tek atlar. Sonra yavaş yavaş hızlanılır. Bu çalışma bayağı bir süre devam eder. Aylarca sürebilir, ta ki mükemmele ulaşıncaya kadar. Yavaştan hızlıya çalışma artık limitleri zorlar ve siz ipin döndüğünü zor görmeye başlarsınız. Boksör bir de müzik koyar. Başlar estetik hareketlerle destekli ip atlamaya. Bir zaman gelir ki, o boksör müzik olmadan asla ip atlayamaz. O mükemmel ritmi müziksiz yakalayamaz. İŞTE SİZE SPORDA ŞARTLANMA. Müzik var ip var, müzik yok ritim bozuk. Estetik bozuk.
Büyük başarılar kazanmış sporcuların antrenman videolarını üzerlerine tıklamak suretiyle izleyebilirsiniz. Yazımızı desteklemek amacıyla, örnek olsun diye sizler için seçerek koydum. İzleyiniz. ANTRENÖR gerçeğini ve ekip çalışmasının neler kazandırdığını göreceksiniz. Zekayla antrenmanın nasıl birleştiğini ve kalıcı hale getirildiğini göreceksiniz.
İyi bir boksörün çantasında mutlaka büyük boy bir banyo havlusu bulunmalıdır. Antrenman sona erdiğinde, sporcu hemen duşa gitmez. Salonda müsait bir yere oturur. Ring olabilir. Büyük boy havlusuyla başından yere kadar kendini örter. Başını dizlerine koyar ve azami 5-10 dakika bu vaziyette kıpırdamadan durur. Müthiş bir terleme olayı başlar. Bütün vücudu sırıl sıklam olur. İşte bu 5-10 dakika çok önemlidir. O gün yaptığı antrenmanı baştan sona kadar düşünür, canlandırır. Orada beynine kaydeder. Yaptığı yanlışları ve antrenöründen aldığı ikazları, yaptığı doğruları da görür. Nasıl çalışması gerektiği artık kayıt altına alınmıştır. Bu durum, her gün aynı şekliyle devam eder. Hiç bitmez. Vücudun rahatlamaya başladığı an kaydetmek için en mükemmel andır. Orada artık unutmak yoktur. Her şey kayıt altındadır. Şartlanma gerçekleşir.
